همه چیز درباره مهندسی نرم افزار

مهندسی نرم افزار شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که به طراحی، توسعه، تست و نگهداری نرم‌افزارهای کاربردی می‌پردازد. مهندسان نرم افزار از اصول مهندسی و زبان‌های برنامه‌نویسی برای طراحی و ساخت نرم افزارهای کاربردی برای کاربران نهایی استفاده می‌کنند.
فعالیت در این حوزه می‌تواند سرگرم‌کننده و در عین حال چالش‌برانگیز باشد. فرصت‌های شغلی متعددی برای فعالیت در این حوزه در هر صنعتی وجود دارد و همانطور که تکنولوژی به پیشرفت ادامه می‌دهد، نیاز به آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. در این بخش با خصوصیات این رشته بیشتر آشنا خواهیم شد تا اگر قصد شرکت در کنکور کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر را دارید، اطلاعات جامعی از این رشته و شغل کسب کنید.

وظایف مهندس نرم افزار

مهندسی نرم افزار چیزی فراتر از مسائل مربوط به کدنویسی است. وظایف و مسئولیت‌های این حوزه تمامی فازهای توسعه‌ نرم‌افزار، از برنامه‌ریزی، تحلیل، طراحی، توسعه و تست سیستم‌ها گرفته تا ارزیابی کیفیت نهایی محصول را در بر می‌گیرد. یک مهندس نرم افزار ماهر و موفق از زبان‌های برنامه‌نویسی و پلتفرم‌ها، برای توسعه هرچیز از بازی‌های رایانه‌ای تا سیستم‌های کنترل شبکه استفاده می‌کند. آن‌ها علاوه بر ساختن سیستم‌های خود، نرم افزارهای ساخته‌شده توسط مهندسان دیگر را نیز آزمایش کرده و در صورت نیاز ارتقا می‌دهند.

وظایف یک مهندس نرم افزار بسته به شرایط و موقعیت شغلی که در آن فعالیت می‌کند، می‌تواند متفاوت باشد. اما در حالت کلی این وظایف را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

• طراحی و نگهداری سیستم‌ها یا برنامه‌های نرم‌افزاری
• ارزیابی و تست برنامه‌های نرم افزاری جدید
• بهینه‌سازی نرم افزار برای سرعت و مقیاس‌پذیری
• نوشتن و تست کد
• اطمینان از سازگاری پلتفرم
• ایجاد و اجرای استانداردهای فناوری اطلاعات در یک زیرساخت
• نگهداری اسناد سیستم‌های فناوری اطلاعات
• به روزرسانی نرم‌افزار
• همکاری با تیم‌های توسعه، معماران ارشد سیستم و متخصصان علوم داده
• مشاوره با مشتریان، مهندسان، متخصصان امنیتی و سایر ذی‌نفعان
• پیشنهاد ارتقاء نرم افزار برای برنامه‌ها و سیستم‌های موجود
• ارائه ویژگی‌های جدید به ذی‌نفعان و مشتریان داخلی

مهارت‌ها و مشخصه‌های موردنیاز مهندسان نرم افزار

مهندسان نرم افزار، نرم افزارهایی را برای کمک به حل مشکلاتی که افراد در دنیای واقعی با آن مواجه هستند، طراحی می‌کنند. این مسئله مستلزم برخورداری از هر دو مهارت‌های فنی و مهارت‌های نرم در کنار هم است که در یک مهندس نرم افزار خبره و حرفه‌ای وجود دارد.
همانطور که می‌دانید، مهارت‌های فنی لازمه انجام درست وظایف در حیطه کاری و مهارت‌های نرم لازمه تعامل و ارتباط با دیگران از جمله ارتباط با همکاران و مشتریان است. در حالت کلی دانش و مهارت‌های فنی و نرم موردنیاز مهندسان نرم افزار عبارت‌اند از:

• تسلط کافی بر زبان‌های برنامه‌نویسی مانند پایتون، جاوا، سی، سی پلاس پلاس، اسکالا و بسیاری از زبان‌های برنامه‌نویسی دیگر
• داشتن اطلاعات کافی و جامع در مورد اصول برنامه‌نویسی مانند برنامه‌نویسی شی گرا
• دانش کافی راجع به سیستم‌ها و شبکه‌های کامپیوتر مانند سیستم‌های ‌عامل‌ و معماری پایگاه داده
• توانایی طراحی، تست و اشکال زدایی از نرم‌افزارهای کامپیوتری
• داشتن مهارت و اطلاعات کافی در زمینه پردازش ابری به‌عنوان یک زمینه رو به رشد
• تسلط کافی در مدیریت پروژه به روش‌های Agile و Scrum
• توجه دقیق به جزئیات
• توانایی تعامل، همکاری و ارتباط با دیگران
• یادگیری مستمر همگام با پیشرفت تکنولوژی
• داشتن خلاقیت و توانایی حل مسئله

مشاغل موجود در حوزه مهندسی نرم افزار

فرصت‌های شغلی موجود در حوزه مهندسی نرم افزار ناشی از فناوری‌های جدید در صنایع خودروسازی، هوانوردی، مدیریت داده ها، مخابرات، کنترل کارخانه، روباتیک، دفاع و امنیت است. به همین سبب این فرصت‌ها اغلب زیاد و متنوع هستند و هر ساله نیز به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. طراحی و تولید بازی‌ها و برنامه‌های کاربردی رایانه‌ای، ساخت سیستم عامل‌ها، برنامه‌نویسی ربات، طراحی سیستم‌های کنترل شبکه و موارد دیگر تنها بخشی از فرصت‌های شغلی موجود در این حوزه است. از طرف دیگر بسیاری از شرکت‌ها نیز به سمت استخدام مهندسان نرم‌افزار دورکار روی می‌آورند که انعطاف‌پذیری و فرصت‌های شغلی بیشتری را برای ورود به این حوزه، به خصوص برای بانوان فراهم می‌کند. برخی از عناوین شغلی رایج برای مهندسان نرم افزار عبارت‌اند از:

• توسعه‌دهنده برنامه
• توسعه‌دهنده سیستم
• معمار برنامه‌های کاربردی
• برنامه‌نویسی
• مهندس برنامه‌های کامپیوتری
• مدیر پایگاه داده
• توسعه دهنده موبایل
• مدیر برنامه
• مدیریت پروژه
• تحلیلگر تضمین کیفیت
• مهندس نرم افزار
• مهندس کیفیت نرم افزار
• تحلیلگر سیستم

میزان درآمد مهندسان نرم افزار

کار کردن در حوزه مهندسی نرم افزار، فعالیتی جذاب و ارزشمند است. هرچند فعالیت در این حوزه ممکن است گاهی پیچیده و چالش‌برانگیز باشد، اما درآمد و مزایای شغلی خوبی نیز دارد. به لطف تقاضای زیاد برای به کارگیری مهندسان نرم افزار در صنایع مختلف، متوسط حقوق سالانه یک مهندس نرم افزار نسبتا بالا است . برای نمونه میزان درآمد این مهندسین در ایالات متحده در سال 2021، در حدود 109020 دلار بود.
درآمد یک مهندس نرم افزار در ایران نیز در صورت داشتن مهارت عالی در زمینه برنامه‌نویسی، درک قوی از توسعه نرم‌افزار می‌تواند از حدود 20 تا 50 میلیون تومان در ماه متغیر باشد.

چالش‌های مهندسان نرم افزار

هر رشته‌‌ یا شغلی با چالش‌هایی همراه است و مهندسی نرم افزار نیز از این قاعده مستثنی نیست. در حالی که برخی از چالش‌ها در این حوزه مربوط به استعداد و توسعه فردی است، بخشی از این چالش‌ها در سراسر جهان بین متخصصان این حوزه مشترک هستند. در زیر به چند مورد از چالش‌های رایج مهندسی نرم افزار اشاره شده است:

تغییرات سریع تکنولوژی

رشد سریع فناوری و معرفی فناوری‌های جدیدی چون یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و…، مهندسان نرم‌افزار را با چالش‌هایی چون افزایش سریع اطلاعات و ایجاد محصولات نرم‌افزاری رایانه‌ای جدید مواجه می‌سازد.

محدودیت‌های زمانی

محدودیت و فشار زمانی می‌تواند مانع بزرگی برای مهندسان نرم افزار باشد که باعث می‌شود نتوانند آن طور که باید محصولی باکیفیت تولید کنند.

تغییر الزامات

تغییر الزامات در طول فرآیند توسعه می‌تواند مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای را برای این مهندسان ایجاد کند و چنانچه نتوانند به سرعت خود را با آن تغییر وفق دهند، نتیجه و محصول نهایی پروژه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.

امنیت

ساخت یک نرم افزار ایمن یک کار پیچیده و چالش‌برانگیز است. برای مثال مسائل و آسیب‌های امنیتی بسیاری وجود دارد که ممکن است توسط مهاجمان مورد سوء‌استفاده قرار گیرند.

مقیاس پذیری

عدم مقیاس‌پذیری در نرم افزار با افزایش تعداد کاربران یا تراکنش‌ها می‌تواند به سرعت به یک گلوگاه تبدیل و منجر به مشکلات عملکرد، قطع و حتی از دست دادن اطلاعات شود.

حریم خصوصی داده‌ها

برخی قوانین و مقررات خاص می‌توانند تیم‌های مهندسی نرم ‌افزار را در مورد نحوه استفاده از داده‌ها برای ساخت محصولات محدود کنند.

تقاضاهای مبهم مشتریان

عدم شفاف سازی برخی از مشتریان در مورد نیازهای نرم‌افزاری خود، می‌تواند موجب عدم آگاهی دقیق مهندسان نرم افزار از مشخصه‌های موردنیاز آن‌ها شود که ممکن است مسائلی را به دنبال داشته باشد.

ریسک خرابی نرم افزار

یک نرم افزار خراب یا مشکل دار گاهی می‌تواند عواقب جدی را در برداشته باشد. به عنوان مثال، هزینه و عواقب خرابی نرم‌افزار برای صنایع حیاتی چون فضا، هوانوردی و نیروگاه‌های هسته‌ای بسیار زیاد است.

آیا مهندسی نرم افزار شغل خوبی است؟

اگر از حل مسئله لذت می‌برید و دارای مهارت‌های تحلیلی قوی هستید، حرفه مهندسی نرم افزار می‌تواند برای شما مناسب باشد. همانطور که تکنولوژی به تکامل خود ادامه می‌دهد، نیاز به توسعه‌دهندگان نرم افزار حتی بسیار سریع‌تر از میانگین پیش‌بینی شده رشد خواهد کرد.
تحصیل و ارتقا مهارت در این حوزه، فرصت کاری متعددی را در صنایع و زمینه‌های مختلف فراهم می‌کند، چرا که تقریباً همه مشاغل در جای جای دنیا با نرم‌افزارها سروکار دارند. چه به امور مالی، سرگرمی، ورزش، املاک یا سایر صنایع علاقه‌مند باشید، فرصت‌های متعددی برای شما وجود خواهد داشت.
به علاوه مهندسی نرم‌ افزار شغلی منعطف است که امکان فعالیت در هر مکان را برایتان فراهم می‌کند. ممکن است بتوانید از خانه برای شرکت‌هایی در استان‌های یا حتی کشورهای دیگر کار کنید. مهم این است که بتوانید ضرب الاجل‌ها را رعایت کنید و پروژه را به موقع تحویل دهید.

آینده مهندسی نرم افزار

با وابستگی روزافزون ما به فناوری و رشد اینترنت اشیا، مهندسی نرم افزار آینده روشنی را پیش رو دارد. مهندسان نرم افزار تقریباً در هر صنعتی، چه در سازمان‌های بزرگ و چه در سازمان‌های کوچک، قابل استخدام هستند.
دامنه این حوزه در 20 سال گذشته به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است و چشم‌انداز استخدام برای آن‌ها در آینده نیز عالی است. به دلیل پیشرفت سریع فناوری‌هایی مانند محاسبات ابری، هوش مصنوعی (AI)، بلاک چین و امنیت سایبری، کسب‌وکارها دائماً به دنبال راه‌کار‌های بهتر هستند و انتظار می‌رود که تقاضا برای مهندسان نرم‌افزار خبره همچنان در سطح بالا باقی بمانند.
طبق پیش‌بینی اداره آمار کار، مشاغل این حوزه به خصوص توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، تحلیلگران تضمین کیفیت و آزمایش‌کنندگان تا سال 2031، در حدود 25 درصد افزایش خواهد یافت که بسیار بیشتر از میانگین رشد برای سایر مشاغل است.

کلام آخر

در عصر دگرگونی دیجیتال، کسب‌وکارها از جدیدترین زبان‌های برنامه‌نویسی و سایر فناوری‌های نوین برای نوآوری استفاده می‌کنند. در نتیجه، تمامی سازمان‌ها به راه‌حل‌های محاسباتی مهندسی شده برای همگام شدن با این فضا نیاز دارند. این مسئله باعث توجه روزافزون به مشاغل در مهندسی نرم ‌افزار شده است و فارغ‌التحصیلان این رشته را در معرض مزایای مرتبط با این حوزه از جمله مشاغل پردرآمد، فرصت‌های شغلی انعطاف‌پذیر، دورکاری، چشم‌انداز شغلی مثبت و فرصت کار در برخی از شرکت‌های پیشرو جهان قرار خواهد داد. شما نیز به عنوان یک مهندس نرم‌افزار با تلاش، پشتکار و ارتقا مهارت‌ها می‌توانید به سادگی از تمامی این مزایا برخوردار شوید.